Pastoral exceptions and rules – support from abroad for the Woelki position

The group of German bishops, unofficially headed by Cologne’s Cardinal Woelki, who have questioned the bishops’ conference’s proposed pastoral outreach that would allow non-Catholics to receive Communion under certain circumstances – and whose position was recently confirmed and supported by the Holy See – have received further support from abroad.

In a recent interview on the occasion of the Ad Limina visit of the Nordic bishops – which I wrote about in the previous blog post – Cardinal Anders Arborelius, himself a former Lutheran and now, as a cardinal, a member of the Pontifical Council for Promoting Christian Unity, was asked about the discussion in Germany. He answered:

“It surprises me that the topic hasn’t been discussed that much. In Sweden, we have many mixed marriages. But most Catholics aren’t married to practicing Protestants. It is not an issue for us. Of course there are evangelical Christians who would like to receive Communion, but most are non-religious.

Of course, the ideal would be that the entire Church is able to arrive at a common solution, but it is difficult: in one country, the situation is thus, in the other it is different. Hopefully, we will one day be able to find a common solution with the entire Church.”

This is exactly what Cardinal Woelki has also said: it is not up to the German bishops alone to decide upon matters that are so essential to the Catholic faith and the understanding of the sacraments. Rather, the entire Church as a whole must decide upon it, if only to avoid the situation in which a regulation is valid in one place and not in another: the Church is not a national Church, but universal, and her sacraments and faith are not bound by borders.

Greek-Orthodox Metropolitan Augoustinos, who hosted Cardinal Woelki in Bonn for the annual plenary meeting of the Greek-Orthodox Church in Germany, expressed himself in similar words after indicating that his church is also following the debate closely. He referred to the Orthodox principle of Oikonomia, which indicates that a regulation can be ignored or a rule broken when it serves the salvation of the person involved. But he then quoted Ecumenical Patriarch Bartholomew I, saying: “As soon as one defines the conditions under which Oikonomia can be applied, Oikonomia itself becomes a rule or regulation.”

Cardinal Woelki has spoken about the unwritten rule that a non-Catholic presenting himself for Communion is not turned away: a pastoral exception to the rule which, however, must not be made into a rule itself. That would “endanger the values that must be preserved with special care”. These values would include the Catholic (and, for that matter, Orthodox) doctrine about the Eucharist and Communion.

 

In an interview for Katholisch.de, Bishop Stefan Oster of Passau also spoke about this point in the debate. He was also one of the seven signatories of the letter to Rome which questioned if the pastoral outreach did not transcend the authority of the German bishops. The bishop explains:

“It is right that we do not turn anyone away from the Communion bench. At that moment no judgement can be made about the discernment of conscience of the individual receiving. I can’t ‘expose’ anyone then. But when we take our understanding of the Eucharist seriously, there can be no superficial practice of giving Communion to just anyone. Therefore, as the priest giving Communion, I am obliged to offer people, at a suitable occasion, personal and spiritual guidance – and explain our understanding of the Eucharist more deeply. And yes, the praxis of individual pastoral care can indeed lead to singular and temporary situations. But in my opinion an official regulation of such exceptions can make it even more likely for such exceptions to become the rule. The current debate already shows that. It is basically less about the “serious spiritual need of individuals,” and more about the interdenominational marriages in general.”

Getting (too far) ahead in ecumenism

“We must journey and continue: not with the enthusiasm of running ahead to reach coveted goals, but walking patiently together, under the gaze of God. Some themes – I think of the Church, the Eucharist and the ecclesial ministry – merit precise and well shared reflections.”

Words from Pope Francis, in an audience with delegates from the German Lutheran Church yesterday. He was, not unexpectedly, speaking about ecumenism, urging continuing theological dialogue between various Christian churches and communities. The goals of ecumenism are often enticing, and this may cause some to get ahead of themselves. The themes Pope Francis mentioned – the Church, the Eucharist and the ecclesial ministry – reflect the goals of a shared understanding of what the Church is, a shared belief in the Eucharist and a shared understanding of the priesthood and other ministries in the Church, and which are often assumed to have been achieved already.

This quote is especially interesting as a document was leaked yesterday which stated that the German bishops’ proposed pastoral outreach to interdenominational couples – which included the proposal to allow non-Catholic spouses to receive Communion under certain circumstances – is not fit to be published. The document is dated on the 25th of May, and was sent by the prefect of the Congregation of the Doctrine of the Faith, Archbishop Luis Ladaria, to the German bishops who participated in the meeting with the CDF and other dicasteries on 3 May. The letter makes it clear that it was sent with the express agreement of the Pope, who discussed the matter with Archbishop Ladaria in two separate audiences.

The prefect identifies three reasons why the proposal is problematic:

1. “The question of allowing Evangelical Christians in interdenominational marriages  [to receive Communion] is a topic that affects the faith of the Church and is significant for the universal Church.”
2. “This question also affects the ecumenical relationships with other churches and church communities, which cannot be underestimated.”
3. “The topic concerns the law of the Church, above all the interpretation of canon 844. Because there are unanswered questions about this point in some parts of the Church, the competent dicasteries of the Holy See have already been tasked with bringing about a speedy clarification of these issues at the level of the unversal Church. It seems particularly appropriate to leave the judgement of the existence of an “urgent grace necessity” to the diocesan bishop.”

In short, the judgement of the Congregation for the Doctrine of the Faith is much like what Cardinal Rainer Woelki said several days ago: “We in Germany do not live on an island of Blesseds. We are not a national church. We are a part of the great universal Church.”

Recently, Cardinal Woelki again explained his reasons for opposing to proposed outreach. He indicated the unwritten rule that a non-Catholic spouse presenting him- or herself for Communion is never sent away, but, the Cardinal said, these “pastorally motivated exceptions” can’t be “codified onto a new norm.” They belong in the “area of personal pastoral care, of spiritual guidance, of confession and the individual conscientious decision of the faithful” and can’t be formally tied into the status of interdenominational spouses.

Cardinal Reinhard Marx, president of the German Bishops’ Conference and one of the supporters of the pastoral outreach, has admitted his surprise as the CDF letter. Perhaps rightly, he contrasts it with the initial request from the pope, that the bishops try and find a solution that is as unanimous as possible. Cardinal Marx said that that hasn’t been tried, let alone achieved, yet. He sees the need to discuss the topic in the meetings of the standing council of the conference and the autumn plenary meeting, but also with the dicasteries in Rome and with the Holy Father himself.

 

New cardinal appointments reveal papal focus

Yesterday, some of the new cardinals created by Pope Francis in his latest two consistories (November 2016 and June 2017) were given their duties in the Roman curia. More than simply an honorary title (although it sometimes is just that), a cardinal is expected to sit on various councils and congregations and so assist the Pope in running the affairs of the world Church. They are expected to be in Rome regularly to facilitate this, which, I imagine, does little to make life easier for some. Cardinal Mario Zenari, for example, serves in daily life as the Apostolic Nuncio to war-torn Syria. He has now been assigned to serve as a member of the Congregation for Oriental Churches as well.

Among the cardinals in question are Jozef Cardinal De Kesel (at left), archbishop of Mechelen-Brussels, and Anders Cardinal Arborelius, bishop of Stockholm. They have been appointed as members of the Dicastery for the Laity, the Family and Life, and the Pontifical Council for Promoting Christian Unity, respectively.

The appointments of both cardinals are logical ones. Cardinal De Kesel has spoken out on numerous occasions on the role of the laity in the Church, and the dignity of human life. His appointment will undoubtedly herald his continued role in the debate about these topics, not least in the context of the Amoris laetitia its interpretation. Cardinal Arborelius has long since been involved with ecumenism, which is unavoidable in a country like Sweden. The Catholic Church is small but growing and has to relate to the secular society of the country and its Lutheran background.

The dicastery to gain the largest number of new members is the Dicastery for Integral Human Development. With five members (Cardinals Patrick D’Rozario (Dhaka, Bangeldesh), Maurice Piat (Port-Louis, Mauritius), John Ribat (Port Moresby, Papua New Guinea), Louis-Marie Ling Mangkhanekhoun (Vientiane, Laos) and Gregorio Rosa Chávez (auxiliary of San Salvador, El Salvador), all from Pope Francis’ favoured ‘peripheries’, it perhaps shows the importance he attaches to the dicastery which he established at the start of this year.

Photo credit: Reuters

 

Bishop Voderholzer’s remedy to dropping numbers

In a homily at the pilgrimage site of St. Anna Schäffer in Mindelstetten, Bishop Rudolf Voderholzer of Regensburg addressed the recently released statistics regarding church attendance and such in the Catholic Church in Germany. He compares them to the equally disastrous numbers in the Lutheran church and explains that the standard liberal remedies of constantly wanting to change church and faith, and getting rid of perceived oppressive dogmas, is not the solution to the crisis.

According to Bishop Voderholzer, the numbers point out something else: an evaporation of faith. He also puts this into perspective, saying that the Lord never promised his followers to be a majority anywhere. Rather, he foresaw difficulties and opposition. So, depressing numbers should, in themselves, really not be a cause for us to give up.

“Dear sisters and brothers in the Lord!

Last Friday, the 21st of July, the statistics for the Catholic Churc and the Lutheran Church in Germany for the year 2016 were published. You will probably have heard a few things about it via radio and television or in the newspaper.

The outcome was not very surprising. Like before, the number of people leaving the Church are disconcertingly high, even when they have dropped by some 11 percent in the Catholic Church as compared to 2015. The number of baptisms has increased slightly, the number of marriages decreased soewhat. In Hamburg and Berlin the number of Catholics has grown, due to the influx of Catholic foreigners; but in general the number of Catholics is growing smaller.

Dear sisters and brothers, I do not want to bore you with numbers and statictics today, on the Anna Schäffer Day of Remembrance. But the public reactions to these numbers are noteworthy and lead us to look further.

As a remedy to turn these trends around and to preserve our social relevance we are continuously advised to – literally – “open up and rid ourselves of rigid conservative dogmas.”

In this case, these are:

Abolishing the celibacy of priests;

Removing the different tasks and appointments of men and women in the Church and admitting women into apostolic ministry;

Consenting to the demand of full legal equality of same-sex partnerships with marriage;

Admitting everyone to Communion, and so on.

You know the list of demands as well as I do.

Dear sisters and brothers! The problematic nature of this advice becomes clear with a quick glance at the statistics of the Lutheran church. If the application of the aforementioned pieces of advice would really be a way of improving the situation of the Church, flourishing life must be visible in the Lutheran church.

But what do the numbers say? More people leave the Lutheran church – and have done so, with the exception of 2014, for years – than the Catholic Church, despite the fact that in the Lutheran church these demands have all basically been fulfilled and all these alleged impediments to being church are no longer present. But this is generally ignored in public, even though the numbers were presented on the same day. Isn’t the reason that this is being ignored perhaps that it would reveal the blatant weakness, yes, the inconsistency and absurdity of this “good” advice to the Catholic Church?! Can one, in all seriousness, present the path of the Lutheran church as a remedy, when it is so often led to an even greater distance to the faith and the church? I say this without malice! I know Lutheran fellow Christians who completely agree with my assessment and who warn us Catholics not to make the same mistakes.

We must look much further in the whole debate. The statictics reveal a secularisation which has been progressing for years, a loss of church affiliation and lastly a decline in the substance of faith, an evaporation of the awareness of God. That is why we do not really have a shortage of priests, but a much more fundamental shortage of faith. The priest shortage is a symptom, like a fever. But the fever is not itself the disease, but it indicates the presence of an inflammation. I am certain: the fever of the priest shortage indicates the disease of lack of faith. As an aside, the Lutheran church has also long known the phantom of lack of priests, as there are too few young people who study theology and are willing to also put themselves professionally at the service of the Gospel; all this without celibacy and with the possibility for women to also assume the office of the priesthood! This should give us a sense of the true reasons for the lack of church adherence.

Dear sisters and brothers, come together at the grave of Saint Anna Schäffer! We all have the image and the fate of the Church at heart. But not in the sense that we belong to her as to a club whose public image and strength are the ultimate goal; but for the sake of the message and the sake of the people, for whose sake God became man in Jesus Christ. In the Church He takes us into service for His Gospel. The Lord did not promise us that we would always be the majority; rather, He predicted headwind and resistance.

For that reason we should not concern ourselves too much with numbers and statistics. What should concern us is that the Gospel can lighten up our environment, through our lives in faith. Everywhere where we overshadow the Gospel because of inattentiveness, lovelessness and hard-heartedness, we are called to convert and once more give the Lord space.

Instead of constantly changing the structures, also and especially the sacramental structures of the Church, instead of diluting the message of the Gospel and instead of proclaiming a light version of Jesus, evangelisation is called for, a saturation of society with the Spirit of Jesus. And the first and all-important step on that way is a daily striving towards holiness, the daily listening to God’s word and the willingness to begin the reform of the Church with myself. That is reformation: the renewal of faith, the restoration of the image of Christ which was engraved in us in Baptism and Confirmation. Where this is granted to us in God’s mercy, where we succeed in this, we will make the people of our time once again curious about the faith which supports us. And then we can also explain the hope that lives within us.

Dear sisters and brothers in the Lord! In the endeavours of evangelisation in our time Saint Anna Schäffer is in every aspect an example and also an advocate.

She wanted to devote her life to the mission abroad. But the Lord had destined her for the mission in her own country. Before becoming a comforter and source of joy in faith for many, she had to allow herself to be evangelised again, and radically so. Accepting her suffering as a partaking in the cross of Christ was anything but easy. Bedridden and with her gaze upon the cross she faced this process of inner healing and transformation. She so became a bright sign of God’s work, a messenger of faith to countless people and ultimately a saint of the Catholic Church.

And so we pray today for her intercession, that the Lord will grant each and everyone of us the grace to begin the reform of the Church in ourselves; that we muster the courage to lt ourselves be evangelised anew every day and in this way be prepared to serve the mission of the Church – for the salvation of humanity and the glory of the triune God, whose is the glory, today, every day and forever. Amen.”

For Scandinavia, a nuncio used to great distances

Pope Francis today appointed a new apostolic nuncio to Sweden and Iceland. These two non-adjacent countries will undoubtedly soon be joined by Finland, Norway and Denmark as the new nuncio’s area of operations. The Nordic countries, although they each have their own nunciature in name*, have always shared one nuncio among them.

An expansive territory to cover, made even more expansive by the Scandinavian bishops regularly meeting in Germany, it is now under the diplomatic responsibility of no stranger to large distances. Archbishop James Patrick Green, 66, comes to Scandinavia from his previous posting in Peru, where he has been the nuncio since 2012. His other postings include the southern tip of Africa (South Africa, Namibia, Botswana, Lesotho and Swaziland) from 2006 to 2012, and China, where he was Chargé d’affaires, from 2002 to 2006. Earlier in his diplomatic career, he also served at the nunciature in the Netherlands.

Archbishop Green was born in Philadelphia, USA, in 1950, and was ordained a priest for the Archdiocese of Philadelphia by its then-archbishop Cardinal John Krol. In 2006, upon his appointment as nuncio to South Africa, Namibia and Botswana (Lesotho and Swaziland would follow later), he was consecrated and named as titular archbishop of Altinum.

Archbishop Green is characterised as “accessible, friendly, gracious and impressively capable”, and is credited with creating a stable episcopate in southern Africa. In Scandinavia, with only six serving bishops, he will have rather less chances to do so. The most senior Nordic bishop, Helsinki’s Teemu Sippo, is 69, followed by Stockholm’s Anders Arborelius at 67, and Copenhagen’s Czeslaw Kozon, who is 65. Although a bishop can retire before the age of 75 for health reasons, the expectation is that it will be another six years before Archbishop Green needs to get to work to collect information for a new bishop. The nuncio himself is still nine years away from retirement, so it is possible that he will be reassigned before that, especiallty considering that he never spent more than five years at his earlier assignments.

The Catholic Church in Scandinavia is growing, mostly due to immigration from traditionally Catholic countries like Poland and the Philippines. It is still numerically small, though, and exists in highly secular societies: many people nominally belong to the Lutheran church which, until fairly recently, was the state church in most Nordic countries, but most will consider themselves atheist or agnostic. The immigrant population differs in that respect from the native Scandinavians, and this will undoubtedly affect how the Church acts and is perceived.

The appointment of a new nuncio was no surprise. Archbishop Green’s predecessor, Archbishop Henryk Nowacki, nuncio since 2012, had already announced his early retirement. At 70, he retires for health reasons.

*Finland was the first in 1966 to get a full diplomatic representation in the form of a nuncio, followed by Iceland in 1976. Denmark and Norway followed in 1982, leaving Sweden to change the old offices of the Apostolic Delegation of Scandinavia into the Nunciature of Sweden. The nuncio still resides in Stockholm, in the northern subburb of Djursholm, although the general secretariat of the Nordic Bishops’ Conference is located in Copenhagen.

Phot credit: Ministerio de Relaciones Exteriores, Peru

Hopes and realities – Bishop Bode’s Communion utopia

Bishop Franz-Josef Bode of Osnabrück has been making some minor headlines with his comments about opening up the reception of the sacrament of Holy Communion to non-Catholic spouses of Catholic faithful. In an article by the Evangelischer Pressedienst, his words are reflected thus:

“The Catholic bishop of Osnabrück, Franz Josef Bode, is hoping for an approach towards a joint Last Supper by Catholic and Lutheran spouses. It is a personal concern for him “to find on our part a resolution for marriages of different confessions”, Bode tells epd. Many Protestants have in fact received Communion with their Catholic spouses. “We must give a foundation to what we often already have in practice.”

He considers it “no utopia”, that joint Communion could be achieved in this specific case in 2017, the bishop claims. The Eucharist or Holy Communion is a sacrament in the Catholic Church, of which only members can partake. In the Lutheran church all the faithful are invited to the Last Supper.”

Nice as the bishop’s hopes are, reality is more problematic. There are reasons that the Catholic Church teaches that only Catholics, and ones in a state of grace at that, can receive Communion. It is not just a matter of feelings, emotions, or belonging. The Catechism of the Catholic Church has plenty to say about the Eucharist and Communion (in paragraphs 1322 to 1419), but a quote from St. Justin, mentioned in paragraph 1355, indicates the problem in this particular case:

“No one may take part in [the Eucharist] unless he believes that what we teach is true, has received baptism for the forgiveness of sins and new birth, and lives in keeping with what Christ taught”.

The Eucharist is a reality outside ourselves, and Christ gives Himself in it to draw us into that – His – reality. He asks, needs, our willingness to do that, for we are created with the freedom and dignity to make our own choices. If we come forward to receive Him, we must be willing to confess our faith in the reality of the Eucharist, which the Church safeguards and teaches, and to be a part of the community of followers of Christ that He established and invited to follow Him: the Church.

If we belong to a community which does not (or not completely) confess that faith, or which has removed itself from the Church, these are obstacles that prevent us from receiving Communion. It would be a lie to ourselves and those around us, and – significantly – to God. The fact that our husband or wife is Catholic changes nothing about that. Instead of receiving Communion as non-Catholics, we should first move towards a common understanding of what Communion is and a shared membership in that community into which Christ invites us.

Practice does not dictate teaching. It can influence it, shed new light on it, lead to a better understanding of it, but something is not automatically allowed or good because everyone is doing it. If that were the case, Christ would have no reason to become man among us. Bishop Bode’s hope could be realised by affirming the foundation of our practice (or lack thereof), not by affirming the practice by giving it a foundation.

Pope in Sweden – the Dutch translations

In this post I have collected my translations of the various homilies and addresses given by Pope Francis during his short visit to Sweden. Perhaps needlessly said, apart from this paragraph, the post will consist of Dutch text.

Homilie tijdens de oecumenische gebedsdienst in Lund:

“”Blijf in mij zoals ik in u” (Joh. 15:4). Deze woorden, uitgesproken door Jezus bij het Laatste Avondmaal, laten ons een blik werpen in het hart van Christus, kort voor Zijn ultieme offer aan het kruis. We kunnen Zijn hart voelen kloppen met liefde voor ons en Zijn verlangen voor eenheid onder allen die in Hem geloven. Hij vertelt ons dat Hij de ware wijnstok is en wij de ranken die, net zoals Hij één is met de Vader, één met Hem moeten zijn, willen we vrucht dragen.

Hier in Lund, tijdens deze gebedsdienst, willen wij ons gezamenlijk verlangen laten zien om één te blijven met Christus, zodat we leven hebben. We vragen Hem: “Heer, help ons in uw genade om dichter met U verenigd te zijn en zo, samen, een effectievere getuigenis te geven van geloof, hoop en liefde.” Dit is ook een moment om God te danken voor het werk van onze vele broeders en zusters van verschillende kerkelijke gemeenschappen die weigerden genoeg te nemen met verdeeldheid, maar in plaats daarvan de hoop op verzoening van allen die in de ene Heer geloven levend hielden.

Als katholieken en Lutheranen zijn we een gezamenlijke weg van verzoening gegaan. Nu, in de context van de herdenking van de Reformatie van 1517, hebben we een nieuwe kans om een gezamenlijke weg te kiezen, één die in de afgelopen vijftig jaar vorm heeft gekregen in de oecumenische dialoog tussen de Lutherse Wereldfederatie en de Katholieke Kerk. Ook wij kunnen geen genoegen nemen met de verdeeldheid en afstand die onze scheiding tussen ons geschapen heeft. Wij hebben de kans een kritiek moment van onze geschiedenis te repareren door voorbij de controverses en meningsverschillen, die ons er vaak van hebben weerhouden elkaar te begrijpen, te gaan.

Jezus zegt ons dat de Vader de “wijngaardenier” is (vg. vers 1) die de wijnstok verzorgt en snoeit om te zorgen dat die meer vrucht draagt (vg. vers 2). De Vader heeft steeds zorg voor onze relatie met Jezus, om te zien of we werkelijk één met Hem zijn (vg. vers 4). Hij waakt over ons, en Zijn blik van liefde zet ons aan ons het verleden te zuiveren en in het heden te werken om een toekomst van eenheid tot stand te brengen, die Hij zozeer verlangt.

Ook wij moeten met liefde en eerlijkheid naar ons verleden kijken, fouten herkennen en vergeving zoeken, want God alleen is onze rechter. Met dezelfde eerlijkheid en liefde moeten we inzien dat onze verdeeldheid ons scheidt van de oorspronkelijke intuïtie van het volk van God, dat van nature verlangt één te zijn, en dat die verdeeldheid historisch bestendigd werd door de machthebbers van deze wereld, en niet zozeer het gelovige volk, dat altijd en overal met zekerheid en liefde door zijn Goede Herder geleid moet worden. Zeker, er was aan beide zijden een oprechte wil om het ware geloof te belijden en te behouden, maar tegelijkertijd weten we dat we in onszelf zijn opgesloten door angst voor of vooroordeel over het geloof dat anderen met een ander accent en taal belijden. Zoals Paus Johannes Paulus II zei: “We moeten niet toestaan dat wij worden geleid door de intentie onszelf te willen benoemen als rechters van de geschiedenis, maar alleen door de motivatie om beter te willen begrijpen wat er is gebeurd en om boodschappers van de waarheid te worden” (Brief aan Kardinaal Johannes Willebrands, President van het Secretariaat voor de Christelijke Eenheid, 31 oktober 1983). God is de wijngaardenier, die de wijnrank met immense liefde verzorgd en beschermd; laten wij geraakt zijn door Zijn waakzame blik. Het enige dat Hij verlangt is dat wij als levende ranken in Zijn Zoon Jezus blijven. Met deze nieuwe blik op het verleden beweren we niet een onpraktische correctie op wat er gebeurd is te willen realiseren, maar “het verhaal anders te vertellen” (Luthers-Rooms Katholieke Commissie over de Eenheid, Van Conflict naar Eenheid, 17 juni 2013, 16).

Jezus herinnerert ons eraan: “Los van Mij kunnen jullie niets” (vers 5). Hij is degene die ons onderhoudt en ons aanmoedigt manieren te vinden om onze eenheid steeds zichtbaarder te maken. Zeker, ons verdeeldheid is een enorme bron van lijden en onbegrip geweest, maar het heeft ons er ook toe geleid eerlijk te erkennen dat we zonder Hem niets kunnen; zo heeft het ons in staat gesteld bepaalde aspecten van ons geloof beter te begrijpen. Dankbaar erkennen we dat de Reformatie geholpen heeft de Heilige schrift een meer centrale plaats te geven in het leven van de Kerk. Door het gezamenlijk luisteren naar het woord van God in de Schrift zijn er belangrijke stappen voorwaarts gezet in de dialoog tussen de Katholieke Kerk en de Lutherse Wereldfederatie, wiens vijftigste verjaardag we nu vieren. Laten we de Heer vragen dat Zijn woord ons bijeen mag houden, want het is een bron van voeding en leven; zonder de inspiratie van het woord kunnen we niets.

De geestelijk ervaring van Maarten Luther daagt ons uit ons te herinneren dat wij zonder God niets kunnen. “Hoe kan ik een genadige God verkrijgen?” Deze vraag achtervolgde Luther. De vraag van een rechtvaardige relatie met God is in feite de bepalende vraag voor ons leven. Zoals we weten ontmoette Luther die genadige God in het goede nieuws van Jezus, mensgeworden, gestorven en verrezen. Met het concept van sola gratia herinnert hij ons eraan dat God altijd het initiatief neemt, nog voor enige menselijke reactie, zelfs als Hij dat antwoord wil opwekken. De rechtvaardigingsleer drukt zo de essentie van het menselijke bestaan tegenover God uit.

Jezus spreekt voor ons als onze bemiddelaar voor de Vader; Hij vraagt Hem dat Zijn leerlingen één mogen zijn, “zodat de wereld kan geloven” (Joh. 17:21). Dat geeft ons troost en inspireert ons om één te zijn met Jezus, en daarom te bidden: “Geef ons de gave van eenheid zodat de wereld kan geloven in de kracht van uw barmhartigheid”. Dit is de getuigenis die de wereld van ons verwacht. Wij christenen zullen geloofwaardige getuigen van de barmhartigheid zijn in zoverre dat vergeving, vernieuwing en verzoening dagelijks onder ons worden ervaren. Samen kunnen wij Gods barmhartigheid verkondigen en zichtbaar maken, concreet en met vreugde, door de waardigheid van ieder persoon hoog te houden en te bevorderen. Zonder deze dienst aan en in de wereld is het christelijk geloof onvolledig.

Als Lutheranen en katholieken bidden wij samen in deze kathedraal, in het bewustzijn dat we zonder God niets kunnen. Wij vragen Zijn hulp om levende ledematen te zijn, blijvend in Hem, steeds met behoefte aan Zijn genade, zodat we samen Zijn woord aan de wereld kunnen geven, die zijn tedere liefde en barmhartigheid zo nodig heeft.”

Gezamenlijke verklaring ter gelegenheid van de gezamenlijke Katholiek-Lutheraanse herdenking van de Reformatie:

“”Laten we met elkaar verbonden blijven, jullie en Ik, want zoals een rank geen vrucht kan dragen uit eigen kracht, maar alleen als ze verbonden blijft met de wijnstok, zo kunnen ook jullie geen vrucht dragen als je niet met Mij verbonden blijft” (Johannes 15:4).

Met dankbare harten

Met deze Gezamenlijke Verklaring drukken wij vreugdevolle dankbaarheid aan God uit voor dit moment van gezamenlijk gebed in de kathedraal van Lund, aan het begin van het jaar waarin we het vijfhonderdste jubileum van de Reformatie herdenken. Vijftig jaar aanhoudende en vruchtbare oecumenische dialoog tussen katholieken en Lutheranen heeft ons geholpen vele verschillen te overbruggen, en heeft ons wederzijds begrip en vertrouwen versterkt. Tegelijkertijd zijn we dichter tot elkaar gekomen door de gezamenlijke dienst aan onze naasten – vaak in situaties van lijden en vervolging. Door dialoog en gedeelde getuigenis zijn we niet langer vreemden. We hebben veeleer geleerd dat wat ons verenigdt groter is dan wat ons scheidt.

Van conflict naar gemeenschap

Hoewel we ten diepste dankbaar zijn voor de geestelijke en theologische gaven van de Reformatie, belijden en betreuren we voor Christus ook dat Lutheranen en katholieken de zichtbare eenheid van de Kerk hebben beschadigd. Theologische verschillen gingen samen met vooroordelen en conflicten, en religie werd een instrument voor politieke doeleinden. Ons gezamenlijk geloof in Jezus Christus en ons doopsel vereist van ons een dagelijkse bekering, waarmee we de historische meningsverschillen en conflicten die het dienstwerk van de verzoening verhinderden van ons afwerpen. Hoewel het verleden niet verandert kan worden, kan wat er herinnert wordt en hoe het wordt herinnert wel veranderen. Wij bidden voor de genezing van onze wonden en van de herinneringen die ons beeld van de ander blokkeren. We verwerpen nadrukkelijk alle haat en geweld, in het verleden en heden, vooral wanneer uitgevoerd in de naam van religie. Vandaag horen we het gebod van God om alle strijd aan de kant te zetten. We erkennen dat we, bevrijd door genade, voorwaarts gaan naar de eenheid waartoe God ons steeds roept.

Onze toewijding aan gezamenlijke getuigenis

Nu we die periode in de geschiedenis als een last achter ons laten, beloven wij plechtig samen te getuigen van Gods barmhartige genade, zichtbaar in de gekruisigde en verrezen Christus. In het bewustzijn dat de manier waarop wij ons tot elkaar verhouden onze getuigenis van het Evangelie vorm geeft, wijden wij ons toe aan de verdere groei van gemeenschap, geworteld in het doopsel, terwijl we proberen de overblijvende obstakels die volledige eenheid nog verhinderen te verwijderen. Christus verlangt dat we één zijn, zodat de wereld kan geloven (vg. Joh. 17:21).

Vele leden van onze gemeenschappen verlangen ernaar de Eucharistie aan één tafel te ontvangen als een concrete uitdrukking van volledige eenheid. Wij ervaren de pijn van degenen die hun hele leven delen, behalve de verlossende aanwezigheid van God aan de Eucharistische tafel. Wij erkennen onze gezamenlijke pastorale verantwoordelijkheid om een antwoord te geven op de geestelijke dorst en honger van onze mensen om één te zijn in Christus. Wij verlangen ernaar dat deze wond in het Lichaam van Christus zal genezen. Dit is het doel van onze oecumenische inspanningen, die we willen bevorderen, ook door onze toewijding aan de theologische dialoog te hernieuwen

We bidden tot God dat katholieken en Lutheranen samen zullen kunnen getuigen van het Evangelie van Jezus Christus, en de mensheid uitnodigen het goede nieuws van Gods verlossende handelen te horen en ontvangen. We bidden tot God om inspiratie, aanmoediging en kracht zodat we naast elkaar kunnen staan in het dienstwerk, de menselijke waardigheid en rechten hooghouden, met name van de armen, werken voor gerechtigheid en alle vormen van geweld afwijzen. God roept ons op allen die verlangen naar waardigheid, gerechtigheid, vrede en verzoening nabij te zijn. Vandaag in het bijzonder verheffen we onze stemmen voor een einde aan het geweld en extremisme dat zo vele landen en gemeenschappen, en talloze zusters en broeders in Christus, treft. We sporen Lutheranen en katholieken aan om samen te werken in het ontvangen van de vreemde, degenen die gedwongen zijn te vluchten vanwege oorlog of vervolging te hulp te komen, en de rechten van vluchtelingen en asielzoekers te verdedigen.

Meer dan ooit beseffen we dat ons gezamenlijk dienstwerk in deze wereld moet reiken tot aan Gods scheppen, die lijdt onder uitbuitingen en de gevolgen van onverzadelijke hebzucht. We erkennen het recht van toekomstige generaties om te genieten van Gods wereld in al haar potentieel en schoonheid. We bidden voor een omslag in harten en hoofden die leidt tot een liefdevolle en verantwoordelijke zorg voor de schepping.

Eén in Christus

Op deze gunstige gelegenheid drukken wij onze dankbaarheid uit aan onze broeders en zusters die de verschillende christelijke wereldgemeenschappen en broederschappen vertegenwoordigen die hier aanwezig zijn en zich aansluiten bij ons gebed. Nu we ons opnieuw toewijden aan de beweging van conflict naar gemeenschap, doen we dat als ledematen van het ene Lichaam van Christus, waarin we door het doopsel zijn opgenomen. We nodigen onze oecumenische partners uit ons aan onze verplichtingen te herinneren en ons te bemoedigen. We vragen hen voor ons te blijven bidden, met ons op weg te gaan en ons te ondersteunen in het uitvoeren van de gebedsvolle verplichtingen die wij vandaag uitspreken.

Oproep aan katholieken en Lutheranen in de wereld

Wij roepen alle Lutherse en katholieke parochies en gemeenschappen op om stoutmoedig en creatief, vol vreugde en hoop te zijn in hun toewijding om de grote reis voor ons voort te zetten. In plaats van conflicten uit het verleden, zal Gods geschenk van eenheid onder ons de samenwerking leiden en onze solidariteit verdiepen. Door dichter in het geloof tot Christus te komen, door samen te bidden, door naar elkaar te luisteren, door de liefde van Christus voor te leven in onze relaties, zullen wij, katholieken en Lutheranen, onszelf openstellen voor de kracht van de Drieëne God. Geworteld in Christus en van Hem getuigend vernieuwen wij onze vastberadenheid om trouwe voorboden te zijn van Gods grenzeloze liefde voor de hele mensheid.”

Toespraak tijdens het Oecumenisch evenement in Malmö Arena:

“Ik dank God voor deze gezamenlijke herdenking van het vijfhonderste jubileum van de Reformatie. We gedenken dit jubileum met een hernieuwde geest en erkennen dat de christelijke eenheid een prioriteit is, omdat we weten dat er meer is dat ons verenigt dan ons scheidt. De weg die we gegaan zijn om die eenheid te bereiken is zelf een groot geschenk dat God ons geeft. Met deze hulp zijn we vandaag hier bijeen gekomen, Lutheranen en katholieken, is een geest van broederschap, om onze blik te richten op de ene Heer, Jezus Christus.

Onze dialoog heeft ons geholpen te groeien in wederzijds begrip; het heeft wederzijds vertrouwen bevordert en ons verlangen om verder te gaan naar volledige eenheid bevestigd. Eén van de vruchten van deze dialoog is de samenwerking tussen verschillende organisaties van de Lutherse Wereldfederatie en de Katholieke Kerk. Dankzij deze nieuwe sfeer van begrip zullen Caritas Internationalis en de World Service van de Lutherse Wereldfederatie vandaag een gezamenlijk overeengekomen verklaring ondertekenen die gericht is op het ontwikkelen en versterken van een geest van samenwerking ter bevordering van de menselijke waardigheid en sociale gerechtigheid. Ik groet van harte de leden van beide organisaties; in een wereld die door oorlogen en conflicten uit elkaar getrokken wordt, zijn en blijven zij een lichtend voorbeeld van toewijding tot en dienst aan de naaste. Ik moedig u aan voort te gaan op de weg van samenwerking.

Ik heb aandachtig geluisterd naar de mensen die getuigenis hebben gegeven, hoe zij te midden van zoveel uitdagingen dagelijks hun leven toewijden aan het opbouwen van een wereld die steeds meer wil reageren op het plan van God, onze Vader. Pranita sprak over de schepping. De schepping zelf is duidelijk een teken van Gods grenzeloze liefde voor ons. Als gevolg kunnen de geschenken van de natuur ons tot het overwegen van God aanzetten. Ik deel je zorg over het misbruik dat onze planeet, ons gezamenlijk thuis, schaadt en ernstige gevolgen heeft voor het klimaat. Zoals we in ons, in mijn land zeggen: “Uiteindelijk zijn het de armen die de kosten betalen voor ons feesten”. Zoals jij terecht opmerkte hebben zij de grootste impact op degenen die het meest kwetsbaar en behoeftig zijn; zij worden gedwongen te emigreren om aan de gevolgen van klimaatverandering te ontsnappen. Wij allemaal, en wij christenen in het bijzonder, zijn verantwoordelijk voor de bescherming van de schepping. Onze manier van leven en ons handelen moet altijd overeenstemmen met ons geloof. Wij zijn geroepen harmonie op te wekken in onszelf en met anderen, maar ook met God en Zijn handwerk. Pranita, ik moedig je aan vol te houden in je toewijding in naam van ons gezamenlijk thuis. Dank je!

Mgr. Hector Fabio vertelde ons over het gezamenlijk werk van katholieken en Lutheranen in Colombia. Het is goed om te weten dat christenen samenwerken om gemeenschappelijke en maatschappelijke processen van algemeen belang op te starten. Ik vraag jullie in het bijzonder te bidden voor dat grootse land, zodat, door middel van de samenwerking van iedereen, de vrede, waar zo naar verlangd wordt en die zo nodig is voor een menswaardig samenleven, eindelijk kan worden behaald. En omdat het menselijk hart, als het naar Jezus kijkt, geen grenzen kent, moge het dan een gebed zijn dat verder reikt, en al die landen omvat waar ernstige conflicten voortduren.

Marguerite maakt ons bewust van de hulp aan kinderen die het slachtoffers zijn van wreedheid en het werk voor de vrede. Dit is zowel bewonderenswaardig en een oproep om de talloze situaties van kwetsbaarheid van zo vele personen die zich niet kunnen laten horen serieus te nemen. Wat jij als missie beschouwd is een zaadje, een zaadje dat overvloedig vrucht draagt, en vandaag, dankzij dat zaadje, kunnen duizenden kinderen studeren, groeien en in goede gezondheid leven. Je hebt geïnvesteerd in de toekomst! Dank je! En ik ben dankbaar dat je zelfs nu, in ballingschap, een boodschap van vrede blijft verspreiden. Je zei dat iedereen die jou kent denkt dat wat je doet gek is. Natuurlijk, het is de gekte van de liefde voor God en onze naaste. We hebben meer van die gekte nodig, verlicht door het geloof en vertrouwen op de voorzienigheid van God. Blijf werken, en moge die stem van hoop die je aan het begin van je avontuur hebt gehoord, en je investering in de toekomst, je eigen hart en de harten van vele jonge mensen blijven raken.

Rose, de jongste, gaf een werkelijk ontroerende getuigenis. Ze heeft gebruik kunnen maken van het sporttalent dat God haar gaf. In plaats van haar energie te verspillen in negatieve situaties heeft ze voldoening gevonden in een vruchtbaar leven. Luisterend naar jouw verhaal, dacht ik aan de levens van zoveel jonge mensen die verhalen als het jouwe zouden moeten horen. Ik wil dat iedereen weet dat ze kunnen ontdekken hoe prachtig het is om kinderen van God te zijn en wat een privilege het is om door Hem geliefd en gekoesterd te zijn. Rose, ik dank je vanuit mijn hart voor jouw werk en toewijding om andere vrouwen aan te moedigen om weer naar school te gaan, en voor het feit dat je dagelijks bidt voor vrede in de jonge staat Zuid-Sudan, die dat zo erg nodig heeft.

En na het horen van deze krachtige getuigenissen, die ons deden nadenken over onze eigen levens en hoe we reageren op de noodsituaties overal om ons heen, wil ik al die regeringen danken, die vluchtelingen helpen, alle regeringen die ontheemde mensen asielzoekers helpen. Alles dat gedaan wordt om deze mensen in nood te helpen is een groots gebaar van solidariteit en een erkenning van hun waardigheid. Voor ons christenen is het prioriteit om erop uit te gaan en de verstotenen – want zij zijn werkelijk verstoten uit hun thuislanden – en de gemarginaliseerden van onze wereld te ontmoeten, en de tedere en barmhartige liefde van God, die niemand afwijst en iedereen accepteert, voelbaar te maken. Wij christenen zijn vandaag geroepen om actieve deelnemers te zijn in de revolutie van tederheid.

Straks horen we de getuigenis van Bisschop Antoine, die in Aleppo woont, een stad die op de knieën gedwongen is door de oorlog, een plaats waar zelfs de meest fundamentele rechten met minachting worden behandelt en vertrapt. In het nieuws horen we elke dag over het afschuwelijke lijden vanwege de strijd in Syrië, door dat conflict in ons geliefde Syrië, die nu al meer dan vijf jaar duurt. Te midden van zoveel verwoesting is het werkelijk heldhaftig dat mannen en vrouwen daar gebleven zijn om materiële en geestelijke hulp te bieden aan de noodlijdenden. Het is ook bewonderenswaardig dat jij, beste broeder Antoine, blijft werken tussen zulk gevaar om ons te kunnen vertellen over de tragische omstandigheden van het Syrische volk. We houden ieder van hen in onze harten en gebeden. Laten we de genade van oprechte bekering afsmeken over de verantwoordelijken voor het lot van de wereld, voor die regio en voor allen die daar ingrijpen.

Beste broeders en zusters, laat ons niet ontmoedigd raken tegenover vijandigheid. Moge de verhalen, de getuigenissen die we hebben gehoord, ons motiveren en ons een nieuwe impuls geven om steeds nauwer samen te werken. Als we weer thuiskomen, mogen we dan een toewijding meebrengen om dagelijkse gebaren van vrede en verzoening te maken, om moedige en trouwe getuigen van christelijke hoop te zijn. En zoals we weten, de hoop stelt ons niet teleur! Dank u!”

Homilie in de Mis voor Allerheiligen:

“Vandaag vieren we met de hele Kerk het hoogfeest van Allerheiligen. Hiermee herdenken we niet alleen hen die in de loop der eeuwen heiligverklaard zijn, maar ook onze vele broeders en zusters die, op een stille en onopvallende wijze, hun christelijk leven hebben geleefd in de volheid van geloof en liefde. Onder hen zijn zeker vele van onze verwanten, vrienden en bekenden.

Dit is voor ons dan een viering van heiligheid. Een heiligheid die niet zozeer te zien is in grote daden of buitengewone gebeurtenissen, maar veeleer in dagelijkse trouw aan de eisen van ons doopsel. Een heiligheid die bestaat in de liefde voor God en de liefde voor onze broeders en zusters. Een liefde die trouw blijft tot het punt van zelfopoffering en volledige toewijding aan anderen. We denken aan de levens van al die moeders en vaders die zich opofferen voor hun gezinnen en bereid zijn – ook al is dat niet altijd makkelijk – van zoveel dingen af te zien, zoveel persoonlijke plannen en projecten.

Maar als er één ding typisch is voor de heiligen, is het dat zij daadwerkelijk gelukkig zijn. Zij hebben het geheim van authentiek geluk ontdekt, dat diep in de ziel ligt en zijn bron heeft in de liefde van God. Daarom noemen we de heiligen zalig. De Zaligsprekingen zijn hun weg, hun doel richting het thuisland. De Zaligsprekingen zijn de weg van het leven die de Heer ons leert, zodat wij in Zijn voetstappen kunnen volgen. In het Evangelie van de Mis van vandaag hoorden we hoe Jezus de Zaligsprekingen verkondigde aan een grote menigte op de heuvel bij het Meer van Galilea.

De Zaligsprekingen zijn het beeld van Christus en als gevolg van elke christen. Ik zou er hier slechts één willen noemen: “Zalig die zachtmoedig zijn”. Van zichzelf zegt Jezus: “Kom bij Mij in de leer, omdat Ik zachtmoedig ben en eenvoudig van hart” (Matt. 11:29). Dit is zijn geestelijk portret en het onthult de overvloed van Zijn liefde. Zachtmoedigheid is een manier van leven en handelen die ons dichter bij Jezus en elkaar brengt. Het stelt ons in staat alles dat ons verdeelt en vervreemd aan de kant te zetten, en steeds nieuwe manieren te vinden om verder te gaan op de weg van eenheid. Zo was het met de zonen en dochters van dit land, waaronder de heilige Maria Elisabeth Hesselblad, kortgeleden heiligverklaard, en de heilige Birgitta van Vadstena, mede-patrones van Europa. Zij hebben gebeden en gewerkt om banden van eenheid en broederschap tussen christenen te smeden. Een zeer sprekend teken hiervan is dat we hier in uw land, getekend als het is door het naast elkaar leven van vrij verschillende volkeren, samen het vijfde eeuwfeest van de Reformatie herdenken. De heiligen brengen verandering tot stand door zachtmoedigheid van het hart. Met die zachtmoedigheid komen wij tot het begrip van de grootsheid van God en aanbidden we Hem met oprechte harten. Zachtmoedigheid is de houding van hen die niets hebben te verliezen, omdat hun enige rijkdom God is.

Op een bepaalde manier zijn de Zaligsprekingen de identiteitskaart van de christen. Zij identificeren ons als volgelingen van Jezus. Wij zijn geroepen zalig te zijn, volgers van Jezus te zijn, de problemen en angsten van onze tijd het hoofd te bieden met de geest en liefde van Jezus. Zo moeten wij in staat zijn nieuwe situaties te herkennen en beantwoorden met verse geestelijke energie. Zalig zijn zij die trouw blijven terwijl zij het kwaad verdragen dat anderen hen toebrengen, en hen vergeven vanuit hun hart. Zalig zijn zij die in de ogen kijken van de verlatenen en gemarginaliseerden, en hen hun nabijheid laten zien. Zalig zijn zij die God in ieder persoon zien, en hun best doen om anderen Hem ook te laten ontdekken. Zalig zijn zij die ons gezamenlijk thuis beschermen en verzorgen. Zalig zijn zij die afzien van hun eigen gemak om anderen te helpen. Zalig zijn die bidden en werken voor de volledige eenheid tussen christenen. Dit zijn allemaal boodschappers van Gods barmhartigheid en tederheid, en zij zullen zeker van Hem hun verdiende loon ontvangen.

Beste broeders en zusters, de oproep tot heiligheid is aan iedereen gericht en moet van de Heer ontvangen worden in een geest van geloof. De heiligen moedigen met hun levens en voorspraak bij God aan, en wijzelf hebben elkaar nodig als we heiligen willen zijn. Elkaar helpen heiligen te worden! Laat ons samen de genade afsmeken om deze oproep met vreugde te ontvangen en mee te werken en de vervulling ervan. Aan onze hemelse Moeder, Koningin van Alle Heiligen, vertrouwen we onze intenties toe en de dialoog gericht op de volledige eenheid van alle christenen, zodat wij gezegend mogen zijn in ons streven en heiligheid in eenheid mogen behalen.”

Photo credit: CNS/Paul Haring

‘From Conflict to Community’ – Nordic bishops on the eve of Pope Francis’ ecumenical visit

The members of the Nordic Bishops’ Conference – covering the countries of Iceland, Norway, Denmark, Sweden and Finland – have written a pastoral letter looking ahead to Pope Francis’ visit to Lund and Malmö, as well as the state and future of ecumenical relations with the Lutheran church in their countries. They rightly indicate that the anniversary of the Reformation, which will begin with the events in Lund that the Pope will attend, is no reason to celebrate for Catholics.

My translation of the document, which generally aligns itself closely with ‘From Conflict to Communion’, the 1999 document in which the Catholics and Lutherans agreed on the doctrine of justification. My translation follows:

“In 2017 we mark an event which has had great consequences for the Christian faith, in the first place in Europe. In the year 1517 Martin Luther initiated a process which became known in history as the Reformation and which, especially for our Lutheran fellow Christians represents an important moment in the development of their ecclesiastical tradition and identity. But since the Reformation would have been impossible without the Catholic basis, it is appropriate that we, as Catholic Christians, also think about it. That is already expressed in the document ‘From conflict to communion’, the result of dialogue in the Lutheran-Catholic Commission for the Unity of the Church. This tekst is directed towards a common commemoration, which is based on reflection rather than triumphalism.

Despite all explainable reasons, the Reformation caused a split in Christianity, which remains painful to this day. In the Nordic countries this split meant that the Catholic Church could only start again after many centuries. That is why the 500th anniversary of the event of the Reformation can not be observed as a celebration in the true sense. Rather it should be recalled in contrition. The process of reconciliation between the Catholic Church and the churches of the Reformation began many decades ago. But we can not tire of striving for the full unity in Christ.

At the start of the 16th century, the Catholic Church was in need of reform, something that not only Martin Luther, but also others acknowledged and expressed at that time. But instead of dealing with the necessary doctrinal questions, Christians of different confessions have instead done much harm to each other. At the closing of this year’s Week of Prayer for Christian Unity, Pope Francis prayed for “mercy and forgiveness for the unevangelical behaviour of Catholics towards other Christians”. In Sweden several Lutheran ministers have responded to that and also asked us Catholics for forgiveness.

The important questions is now, how we can continue together to come closer together in faith, in hope and in love? We, the Catholic bishops in the north of Europe, want to go on this path of reconciliation with our Lutheran brothers and sisters and do everything to promote unity.

Ecclesia semper reformanda

The Church must always let herself be converted and renewed by Christ. We are indeed a holy people, but a people of sinners on pilgrimage to eternity. Conversion, contrition and maturing in the faith are important stations on this path. Through the Second Vatican Council, the Catholic Church opened herself to many things that are also important to Lutheran Christians, for example the role of Holy Scripture and the meaning of the priesthood of all baptised. Thus, many difference have actually disappeared.

What still divides is, among other things, the sacramentality of the Church, as well as the understanding of the sacrament and the office. As Catholics we believe that the Church is the fundamental sacrament in which the incardinated word becomes present through the sacraments, in order to unite with us in love and transform us in Himself.

At the same time we see that many faithful Lutheran Christians become increasingly open to these aspects. A questions that remains pending and which is painfully felt on both sides is that of the common Eucharist. As much as this desired is justified, the unity of the Lord’s Table must also reflect the full unity in faith.

The Petrine office is also difficult to understand for many Lutheran Christians. But the personality of Pope Francis has made it more understandable. Pope Saint John Paul II already invited all non-Catholic Christians to think about other ways of  exercising the Petrine office (Ut Unum Sint, N.95).

Traditionally, the role of Mary and the saints has also been contentious. But among many non-Catholic Christians the meaning of Mary as the Mother of God and example in faith is being re-acknowledged.

Despite the mutual approach in question of doctrine, greater differences in questions of ethics and morality have recently appeared. But even when these make the dialogue in some respects more difficult, it should not be given up.

Definition of the Christian faith

In all ages Christians have formulated teachings to clearly define doctrine, distinguish them from false ideas or to convey them intelligebly. Often such formulations evolved into bones of contention, which for a long time created great frontlines between Christians. The principles of the reformers were similarly divided for many centuries. It is nevertheless fruitful, also for Catholics, to constructively engage with them.

Sola fide

The faith is undoubtedly necessary for justification. We share the central mysteries of the faith – for example, about the Trinity, about Jesus Christ, about salvation and justification – with our Lutheran brothers and sisters. We rejoice in this unity of faith which is based in baptism and expressed in the joint declaration about justification. That is why it is our mission to be witnesses of these truths of faith in our secular society. In our Nordic countries, where few practice their faith, it is important to proclaim the good news together and with one voice.

Sola Scriptura

Only through Holy Scripture can we receive the full revelation about the salvation which is offered to us in Christ. This revelation in received and shared in the Church. Through the teaching office of the Church this living tradition in Holy Scripture is codified. For us Catholics Church, teaching, tradition and Scripture belong together. In the Church and with the Church, Scripture is opened for us.  In this way the faith becomes ever more alive for us. Recently the number of Lutheran Christians who agree with  us believe that Scripture and the tradition of the Church are closely connected, has been on the rise.

Sola gratia

“Everything is mercy”, the saintly Doctor of the Church Thérèse of Lisieux, who can be considered as the Catholic answer to Martin Luther, says. Without God’s mercy we can do nothing good. Without His mercy we can not come to eternal life. Only through God’s mercy can we be justified and holy. Mercy can truly transform us, but we must also respond to this mercy and work alongside it. In the Mother of God, Mary, full of mercy and immaculate, we see how much can God can do in a person.

For many Lutheran Christians it is still difficult to agree with this truth. But we also see that many of them are open to similar questions about growth in prater and in holiness.

Simul iustus et peccator

We are all at the same time justified and sinners. As Catholics we believe that we are really sinners; but through the mercy of God we can receive forgiveness of all guilt in the Sacrament of Reconciliation. As baptised Christians we are called to holiness. The Church is a school of holiness. The saints, who we can ask to intercede for us, are shining examples and role models of this holiness. One of these role models is a woman from our countries, Saint Elisabeth Hesselblad, who was recently canonised. She is an incentive to all of us to go the way of holiness more consciously.

We see that many Lutherans are also open to the saints, such as, for example, Saint Francis of Assisi and Saint Mother Teresa of Calcutta. In our secularised world we need such witnesses of faith. They are living and credible witnesses of our faith.

Martyrium

We know that also in our time many Christians are persecuted for their faith and that there are also many blood witnesses. Martyrdom unites Christians from various churches. We think of all Christians, also in the Middle East, who are persecuted and yet remain true to Christ and His Church. Their example also strengthens us in our faith. Many Christians from these countries have also come to us in the north. it is therefore important that we, all Christians in our countries, maintain, protect and deepen what we share in faith. Then we can also increasingly give and common witness of the risen Lord.

Future perspectives

The joint declaration ‘From conflict to communion’ closes with five ecumenical imperatives, suggested to us Catholics and Lutherans to take further steps on the common way to unity. They are:

1. Beginning from a perspective of unity and not of division, and promoting what we have in common.
2. At the same time allowing oneself to be transformed by the witness of the other.
3. Committing oneself to the search for visible unity.
4. Rediscovering jointly the power of the Gospel of Christ for our time.
5. Witness together of the mercy of God in proclamation and service to the world.

Also when these five imperatives speak of great and not always simple concerns, their message is clear, but only when we devote outself completely to Christ and together rediscover the power of the Gospel (cf. 4th imperative).

We are happy and thank God that the Holy Father, Pope Francis, will be coming to Lund on the occasion of the commemoration of the Reformation, to strengthen us in faith.

We therefore invite all Catholics to accompany the preparations for the papal visit with their prayer and to participate in as great a number as possible in both the ecumenical meeting in Malmö Arena and the Mass in Swedbank Stadion. In that way we will show both the joy, as Catholics, of being with Pope Francis, and also respect for the identity of our Lutheran fellow Christians, grown from the Reformation. Despite the still existing differences we are convinced, confident in the mercy of God, that ways towards common unity can be found.

On the Feast of St. Teresa of Avila, 15 October 2016

+ Czeslaw Kozon, Bishop of Copenhagen

+ Anders Arborelius OCD, Bishop of Stockholm

+ Bernt Eidsvig Can. Reg, Bishop of Oslo, Administrator of Trondheim

+ David Tencer OFM Cap, Bishop of Reykjavik

+ Teemu Sippo SCJ, Bishop of Helsinki

+ Berislav Grgic, Bishop-Prelate of Tromsø

+ Gerhard Schwenzer SS.CC., Bishop emeritus of Oslo”

^Bishops Grgic, Sippo, Eidsvig, Kozon, Arborelius and Tencer, with Sr Anna Mirijam Karschner CPS, the general secretary of the Nordic Bishops’ Conference.

Itinerary for Pope Francis’ brief visit to Sweden released

On Friday, the Holy See published the itinerary of Pope Francis’ apostolic visit to Sweden, scheduled for 31 October and 1 November. As expected, and despite the later extension of the visit from one to two days, it will be a short affair.

Starting at 11 am on Monday 31 October with the official welcome and a meeting with the Swedish royal family in Malmö, the main event of the visit is scheduled for that same day: an ecumenical prayer meeting at the Lutheran cathedral in Lund, followed by the big ecumenical celebration and meetings with various ‘ecumenical delegations’, at Malmö Arena. The roughly 10,000 available tickets for the event, which will include artists, films, testimonies and music were sold out within 90 minutes. Bishop Anders Arborelius of Stockholm has confirmed the great interest in seeing the Pope, but also added that there could be some distance.

The second day, presumably added after calls from local Catholics, will be marked by a papal Mass in Malmö. The location of this is yet to be announced.

Pope Francis will depart from Malmö airport at 12:45 in the afternoon on Tuesday 1 November.

Communion – Understanding Pope Francis

EDIT: At the bottom of this post, I have added some thoughts about the story Pope Francis told about a bishop he knew, a story that initially caused some confusion.

During a question round in the Lutheran church community in Rome, yesterday, Pope Francis was asked about the sensitive topic of receiving Communion as a non-Catholic. The person asking the question was a Lutheran lady with a Catholic husband, and she wondered when it was possible for them to receive Communion together. As both the Catholic and Lutheran churches have this sacrament, it is unclear if she was referring to receiving in a Catholic Mass or a Lutheran service. Basically, she could have been asking how she, a Lutheran, could receive Communion in a Catholic Mass, or how her husband, a Catholic, could receive the bread in a Lutheran service. Both are different situations, but revolve around the same problem: receiving the sacraments while not fully accepting the belief that comes with it.

Pope Francis’ answer, provided here by Rocco Palmo*, is quite difficult to follow. The Holy Father is sometimes a challenge to understand (that’s  what you get with a man who speak from the heart, and often spontaneously – and this is not a slight against him), but now he left me scratching my head. In short, he leaves the decision to receive Communion to the woman’s conscience, but also mentions that the choice should be made “only if one is sincere with oneself and the little theological light one has”. In other words, with a formed conscience. There is no mention of the importance of truly understanding what Communion in Catholic teaching is. This could possibly be off-putting in this context, but on the other hand, we can’t  go around pretending that Communion, the receiving of the very Body and Blood of the Lord, is a matter that can be decided by people individually… With that I mean that, while every person must make an examination of conscience and decide whether or not to receive, no one can decide that he or she can receive in circumstances that another can not.

It is also interesting to note that Pope Francis immediately stated that he is not competent to decide if a non-Catholic can receive Communion in a Catholic Church. Well, if the Pope can’t, who can?

This underlines how important an issue this is: we are talking about the true Body and Blood of Jesus Christ and the honour and worship that this is due. Not allowing people to receive is neither a matter of denying a right to them, nor a punishment for sins committed. It is not rooted in human failings, but in the honour of glory of God, whom we should not receive without accepting Him fully. There are no ifs and buts in allowing the Lord to make us His own. To receive Him conditionally, which is what we do when we known that He can not fully inhabit us (because there are certain obstacles in our path towards Him), disgraces both Him and us. We are called to so much more than that.

This leaves open another question that Pope Francis asks: “To share the Lord’s banquet: is it the goal of the path or is it the viaticum [etym. “to accompany you on the journey”] for walking together?” In other words, is it a prize at the end of the road, or a support to help us walk the path? Maybe Communion is just the start of a path, of a journey with God? We all know that no one who receives Communion is automatically perfect, not even when they have made an examination of their conscience and found there is nothing to prevent them come forward and receive the Body and Blood of Christ. There are very few saints walking back to the pew afterwards. For us, in our imperfections and failings, Communion is a viaticum. But even a viaticum must be allowed to work. And, this is important, God’s mercy and support is not limited to Communion. In the debates about who should and should not receive, it often seems as if God’s mercy takes the exclusive form of consecrated bread and wine. It does not.

As a final aside, we also receive Communion as part of the community. Our coming forward and receiving, our saying “Amen” after the priest holds up the host with the words “The Body of Christ”, is an acknowledgement of our belief in that dogma and the entire faith that comes from that – the Eucharist, after all, is the source and summit of our faith. Someone who is a faithful Protestant with significant differences in belief, can’t pretend to acknowledge the Catholic faith. Neither can a Catholic acknowledge the faith of another church community with teachings that disagree fundamentally with those of the Catholic Church.

* The translation provided by Zenit offers more clarity than the one I linked to above, not least about what the Pope said about a bishop he knew: “I had a great friendship with an Episcopalian Bishop, 48, married, with two children, and he had this anxiety: his wife was Catholic, his children were Catholics, he was a Bishop. On Sundays he accompanied his wife and his children to Mass and then he went to worship with his community. It was a step of participation in the Lord’s Supper. Then he went on, the Lord called him, a righteous man.” This would then be Episcopalian Bishop Tony Palmer, who had the desire to become Catholic. He was good friends with Pope Francis and died after a motorcycle accident in 2014. Previously, it was assumed that the Holy Father was referring to Argentine Bishop Jerónimo Podestá, who married and was subsequently removed as bishop and barred from exercising his priestly ministry. On his deathbed in 2000, then-Archbishop Bergoglio reached out to him, the only Argentine prelate to do so. A friend refers to the following passages from magisterial documents that are relevant in this context: Ecclesia de Eucharistia 46 and 46, Ut Unum Sint 56 and Sacramentum Caritatis 56. These texts discuss the existing possibility for members of other church communities to receive the Eucharist, when they “greatly desire to receive these sacraments, freely request them and manifest the faith which the Catholic Church professes with regard to these sacraments. Conversely, in specific cases and in particular circumstances, Catholics too can request these same sacraments from ministers of Churches in which these sacraments are valid” (Ut Unum Sint, 46).

Some have said that Pope Francis only spoke about the Lutheran Last Supper, but the example of Bishop Palmer, who accompanied his wife and children to Mass (there is no mention of him receiving communion, so the Pope carefully steers clear of commenting on that). This is undoubtedly similar to the problem faced by the woman who asked the question. The Pope does not just speak about Catholics receiving sacraments in other Church communities, but just as much, if not more, about non-Catholics receiving Catholic sacraments.